De BOX - Architectuur Nieuws Online

* Links

nu
FD
NRC
Trouw
Parool
Telegraaf
Volkskrant
R'dams Dagbl
de Groene
Het weer
Teletekst

AP
Reuters
PA Press
GeinReview
DesignHub News BBC
CNN

BouwWeb
CoBouw
BouwProdukt
Intrabouw
BouwOnline
NeBic NBD

NAi
BNA
M000
ArchiNed
Arch.Lokaal
Archis
Omslag
design-news
Arch 20

Zone Architecture
Archinet UK
RIBA UK
Giant UK
Ellipsis UK
ArchINFORM
Labor 8
WAM
Getty
Architron ic
arcspace

AltaVista
MetaCrawler
Teoma
Lycos
Excite
Yahoo
Google
Webcrawler
AdressFinder

DHP
Nl-Menu
Ilse
Zoek
Scoot
Betsy
Search

Welkom bij De BOX van ArchitectenWerk. Is het een vintage nieuwsrubriek? Is het een Blog avant-la-lettre? We weten het niet precies, maar we zijn in ieder geval trots dat we al vanaf medio 1997 online zijn - met een sindsdien onveranderde vormgeving - en dat we onze trouwe lezers (on)regelmatig nieuws en opinies kunnen bieden rondom architecten en architectuur.
[Vanwege die ouderdom werken niet alle links meer correct en is onze zoekmachine inmiddels van het net verdwenen... Als je oude berichten wilt vinden gebruik dan ons archief, of tik bij Google je onderwerp plus de trefwoorden 'architectenwerk' en 'box' in, dan vind je ze ook.]

* Het nieuwe Jaarboek 2017 [backwardslash] 2018

Afgelopen dinsdag 8 mei werd in het Amsterdamse Pakhuis De Zwijger het nieuwe Jaarboek 'Architectuur in Nederland 2017\2018' gepresenteerd. Het werd een compleet 'gescripte' avond, alsof het een aflevering van DWDD betrof. Onder leiding van Indira van 't Klooster moesten de drie redactieleden Kirsten Hannema, Robert-Jan de Kort en Lara Schrijver op het podium eerst een liedje zingen van Nina Simone [mede vanwege het overkoepelende thema 'A New Dawn' - een nieuwe dageraad] gevolgd door een digitale quiz met leuke weetjes rondom de totstandkoming van het nieuwe boek. Verder het 'vaste' voorlezen van het redactioneel, een welhaast cynisch gepresenteerd betoog van Jacqueline Tellinga [die samen met haar levenspartner Reinier de Graaf het 'externe' essay schreef over de vaderlandse woningbouw] en tot besluit twee gesproken bijdragen van een opdrachtgever en een commentator. Beiden bleken zowel feitelijk als inhoudelijk een stuk rijker te zijn geworden na hun respectievelijke bouwbeslissingen. Geen enkel debat met de vele bezoekers, of het waren de incidentele opmerkingen die Indira aan enkele architecten uit het boek kon ontlokken. De avond besloot met de traditionele onthulling van de cover van het boek. Die bleek zowel gedurfd als vrij somber van aard te zijn: het nieuwe datacenter Equinix AM4 aan de A10 van Benthem Crouwel, maar dan gefotografeerd tegen een gitzwarte onweerslucht. Wellicht om aldus de gesignaleerde 'nieuwe dageraad' [van dat liedje] juist extra kracht mee te geven?

Het nieuwe omslag met o.m. de prominente backwardslash

Dromen en verbeelding
Voor hun alweer tweede boek selecteerde deze redactie precies 30 projecten en ze worden in vier hoofdgroepen gepositioneerd, telkens afgesloten met een inhoudelijk verhaal. Zo passeren achtereenvolgens de herontdekking van het landschap, de groeiende circulaire economie, de gevolgen van de crisis voor de woningbouw en de nieuwe [vaak culturele] ruimte voor de architectuur de revue. In het redactioneel valt op dat er vele vragen worden gesteld, ik telde er wel tien. Vervolgens levert de redactie nog maar weinig antwoorden, maar vooral veel citaten van importante beschouwers van deze tijd. Thomas Piketty, Kate Raworth, Rob Wijnberg, Maarten Haijer, Rem Koolhaas en Floris Alkemade blijken het discours binnen de redactie te hebben bepaald. In de slotzin beschrijven ze hun keuze om te tonen wat op dit moment beloftevol is: "In dit Jaarboek staan projecten die, tegen de puur economische logica in, iets doen - hoe klein ook - om een droom na te streven en (een stukje van) de wereld beter te maken, en die de verbeelding aanspreken."

De goedgevulde zaal in Pakhuis de Zwijger

Platteland
Het essay van Kirsten Hannema begint wederom met een aantal vragen en ze valt in de beschrijving van de groeiende aandacht voor het platteland terug op de langjarige onderzoeken van Rem Koolhaas over de 'Countryside' en het recente pleidooi van Rijksbouwmeester Floris Alkemade voor de 'Emancipatie van de Periferie'. Als je dan de groten citeert, vergeet dan niet Adriaan Geuze te noemen, zou ik zeggen; hij pleit immers al decennialang voor een respectvolle nieuwe omgang met ons 'vaderlandschap'. Hannema besluit haar tekst met enkele opmerkingen over het groeiende aantal distributie- en datacentra in het buitengebied. Ze noemt dan ook de Top-25 van meest productieve architectenbureaus van het tijdschrift PropertyNL [overigens zonder mij als bron van die tienjarige lijst te vermelden - inmiddels overgenomen door Tim de Boer] die het genoemde overzicht van opgeleverde distributiecentra introduceerde. Uiterst curieus is een zinsnede uit haar laatste alinea over datacentrum Equinix in Amsterdam: "Het zijn juist de 'onmenselijke' trekjes - de gesloten gevels, de immense white floor spaces, volgepakt met zoemende servers - die de ruimtelijke ervaring indrukwekkend maken." Vraag: Wélke indrukwekkende ruimtelijke ervaring? De ervaring toen zij werd toegelaten tot deze 'tempel van de 21e eeuw', die voor ons verder verboden terrein is? Haar tekst sluit obligaat af met de uitspraak: "De komende jaren moeten uitwijzen of dit het begin is van een emancipatiegolf van de architectuur van de periferie." Pfff...

Uitgever Eelco van Welie bij zijn introductie

Upcycling
De groep renovaties en circulaire projecten wordt beëindigd met een essayistische tekst van architect Robert-Jan de Kort. En natuurlijk noemt hij vooral de bureaus die bij die projecten betrokken waren zoals Bureau Sla, de Architekten.Cie en Superuse Studios. Maar ook in deze tekst worden weer grote roergangers van de circulariteit geciteerd. Hier onder meer de Belg Gunther Pauli en de cradle-to-cradle uitvinders McDonough en Braungart. Toch kun je bij dit onderwerp, ook al zou je het willen omdat er geen gebouwen van hem in het boek staan, volgens mij niet om architect Thomas Rau heen. In de afgelopen decennia heeft hij als een van de weinigen toch bewezen ook businessmodellen te kunnen ontwikkelen die de circulaire economie tastbaar verder brengen, zoals TurnToo en recent nog Madaster, zijn nieuwe vehikel voor de vastlegging van materiaal en plaats. De Kort memoreert ook nog kort de renovatie van B30 in Den Haag, waar KAAN Architecten een eerdere verbouwing van Hans Ruijssenaars compleet teniet deden, alsof die nooit heeft bestaan. Hij concludeert dat daar na de nieuwe renovatie een 'aanzienlijke berg sloopafval' plus een 'gekrenkt ego' [van Ruijssenaars?] overbleef. Bij navraag bleek dat hij zich niet werkelijk in die zaak heeft verdiept... Ruijssenaars werd als oorspronkelijk architect auteursrechtelijk immers gewoon belazerd door het Rijk, maar daarover op een ander moment meer. Het artikel besluit met een alinea over digitale documentatie van de in de bouw verwerkte materialen, waarin Robert-Jan stelt: "Als dit in de toekomst bij alle gebouwen wordt gedaan en deze data worden [...] ontsloten, dan kan het upcyclen van architectuur nog efficiënter gebeuren." De Kort vertelt het ons niet, maar dat is nou precies wat Thomas Rau met zijn Madaster in praktijk brengt!

V.l.n.r. Lara Schrijver, Robert-Jan de Kort en Kirsten Hannema

Woningbouw
Ik noemde al dat Reinier de Graaf en Jacqueline Tellinga zijn gevraagd voor een 'extern' essay over de gevolgen van de crisis, met name voor de [sociale] woningbouw. Het stuk lezend denk ik dat de tekst meer van Tellinga is dan van De Graaf, want ik herken slechts weinig van de doorwrochte toon uit diens recente, en zeer lezenswaardige boek Four walls and a roof. Ze kijken vooral terug op de dertig jaar dat het Jaarboek al wordt gepubliceerd en als vanzelf komen in het verhaal vele bekende projectmatige en politieke sleutelmomenten aan de orde, evenals de vaak banale gevolgen rondom de crisisperiode. Ook hier helaas niets over belangrijke protagonisten als Carel Weeber, die aan het eind van de 20e eeuw toch het Wilde Wonen heeft uitgevonden. Het groeiende [collectieve] particulier opdrachtgeverschap en de actueel succesvolle Tinyhouse beweging zijn mijns inziens direct op zijn toenmalige initiatief terug te leiden, nietwaar? Hun afsluitende alinea begint dan ook met een tenenkrommende 'eigen' conclusie zonder enige bronvermelding: "Het logische alternatief is om mensen zelf direct te laten investeren in hun woning. De lessen van de crisis kunnen verzilverd worden door volop ruimte te maken voor de vele kleinschalige en direct betrokken initiatiefnemers [...]" - Je gelooft het niet.

Jacqueline Tellinga tijdens haar presentatie

Ruimte voor architectuur
Ik raad u tenslotte aan om het laatste essay van Lara Schrijver aandachtig te lezen. Als ervaren auteur doet zij met een voorzichtig maar trefzeker betoog de producties van de bovengenoemde collega redacteuren nog eens op geheel eigen wijze over. Eveneens vertrekkend vanuit de veranderende economische randvoorwaarden laat zij ons - tussen de beschrijvende regels van de haar toebedeelde culturele projecten door - beter zien hoe je langzaam maar zeker de 'zachtere' krachten van de architectuur meer naar voren kunt halen. Aan de hand van aspecten als gemeenschapszin, rechtvaardigheid, sociale ambitie [en zelfs ethiek en moraal!] signaleert ze dat er meer keuzes mogelijk zijn. Ze kijkt daarbij alvast vooruit naar de komende biënnale architectuur in Venetië en ze verwacht veel van de inzet van de beide curatoren, tevens oprichters van het Ierse bureau Grafton Architects. Deze dames kozen voor het overkoepelende thema 'Freespace' en Lara Schrijver zegt daar over: "Het is een standpunt voorbij de marktlogica en kwantitatieve prestatie-indicatoren zoals de waarde van onroerend goed. Het zoekt culturele logica en de betrokkenheid van burgers: Freespace 'onthult diversiteit, specificiteit en contiuïteit in de architectuur. Samen kunnen we het vermogen van architectuur tonen om verbinding te maken met geschiedenis, tijd, plaats en mensen'." Opwekkende en hopelijk voorspellende woorden, ook voor onze praktijk.

Resumerend, kritische noten bij de presentatie en de meeste essays, die opvallend genoeg steunen op eerdere teksten van [oud-]OMA-partners Koolhaas, Alkemade of De Graaf. Maar de projecten en het boek mogen natuurlijk niet ontbreken in uw bibliotheek, al was het maar omdat het de jaarlijkse [inmiddels 31e] aanvulling betreft op de meest compleet gedocumenteerde moderne architectuurgeschiedenis van Nederland.
/Kees van der Hoeven - kavander[at]xs4all.nl
[Het nieuwe Jaarboek is uitgegeven door nai010 en is verkrijgbaar voor € 39,95 bij NAi Booksellers.] - 14 mei 2018 - BOX 1.733

* Architectenweb gaat de #AvhJ-Prijs uitreiken

Vandaag brengen ArchitectenWerk en Architectenweb gezamenlijk het onderstaande nieuwsbericht:
Na tien succesvolle edities draagt oprichter Kees van der Hoeven de organisatie van de Architect van het Jaar Prijs over aan architectuurplatform Architectenweb. Na een tussenjaar zal Architectenweb vanaf 2018 de inmiddels gerenommeerde prijs gaan uitreiken. En dan ingebed als de hoofdprijs binnen de Architectenweb Awards.
De Architect van het Jaar Prijs is in 2007 gelanceerd door ArchitectenWerk, het online platform van architect Kees van der Hoeven. Het doel van de prijs is om de professionaliteit en innovatiekracht van Nederlandse architectenbureaus nader onder de aandacht te brengen van opdrachtgevers, pers en publiek. Het gaat daarbij niet alleen om het gerealiseerde werk, maar ook en vooral over het architectenbureau zelf. Aan de prijs is een geldprijs van € 5.000,- verbonden, telkens mogelijk gemaakt door Kawneer (voorheen Alcoa Architectuursystemen).

Hierboven foto's van de tien winnaars

Aan de hand van vragen als: hoe positioneert het bureau zich binnen de beroepspraktijk, wat zijn de resultaten van die positionering, hoe gaat het bureau om met opdrachtgevers en met medewerkers, met kennisontwikkeling en met vernieuwing, kozen tot nu toe negen jury's telkens een architect die in dat jaar op uitzonderlijke op voorbeeldige wijze voldeed aan deze basisvragen, meestal nog aangevuld met een specifiek jaarthema. De tiende Architect van het Jaar Prijs werd in 2016 uitgereikt aan Koen van Velsen, daartoe voorgedragen door de negen eerdere winnaars.
'Omdat ik nu stapsgewijs met pensioen ga, leek die tiende feestelijke prijsuitreiking door Rijksbouwmeester Floris Alkemade, waarbij ikzelf ook nog eens volkomen onverwacht werd geridderd, een natuurlijk moment om de prijs over te dragen een nieuwe organisator', vertelt Kees van der Hoeven. 'Ik heb er het volste vertrouwen in dat Architectenweb deze prijs een waardig vervolg geeft.'
'Zelf kan ik me nu richten op het schrijven van een boek over architecten en ethiek, en ga ik nog even door met de Jonge Architecten Prijs (sinds 1994); daar probeer ik de 25 jaar vol te maken,' aldus Van der Hoeven.

Hierboven foto's van alle 29 juryleden

Architectenweb Awards
Bij Architectenweb wordt de Architect van het Jaar Prijs de hoofdprijs van de Architectenweb Awards, die het platform vanaf 2018 jaarlijks gaat uitreiken. Bij deze nieuwe architectuurprijzen worden geen prijzen in abstracte categorieën uitgereikt, maar worden per gebouwtypologie de beste prestaties in dat jaar bekroond; zoals het beste publieke gebouw, het beste kantoorgebouw en het beste woongebouw. Begin 2018 maakt Architectenweb bekend hoe de Architectenweb Awards precies vorm gaan krijgen en hoe architecten hun projecten hiervoor kunnen nomineren.
'Het is voor ons een enorme eer om de Architect van het Jaar Prijs vanaf volgend jaar uit te mogen reiken', verklaart Michiel van Raaij, hoofdredacteur van Architectenweb. 'De prijs kan na tien jaar op een brede erkenning rekenen, zowel binnen als buiten de branche, en kent belangrijke winnaars zoals de architectenbureaus van Rudy Uytenhaak, Bert Dirrix en Koen van Velsen.'
'Er zijn al heel wat architectuurprijzen, dus de keuze om onze nieuwe Architectenweb Awards toe te voegen hebben we niet lichtzinnig genomen', vervolgt Van Raaij. 'Maar we denken nu een opzet te hebben gevonden die van grote meerwaarde kan zijn voor architecten; waar zij in hun praktijk écht iets aan hebben. Ik ben dan ook trots dat we komend jaar binnen die Architectenweb Awards de verkiezing van de Architect van het Jaar als belangrijkste prijs kunnen gaan uitreiken.'

Hierboven beeld van de zeven gepresenteerde videofilms - alle nog te zien op ons Youtube kanaal

[De winnaars van de Architect van het Jaar Prijs tot nu toe zijn UNStudio (2007), Rudy Uytenhaak (2008), SeARCH (2009), Onix (2010), Atelier Kempe Thill (2011), Concrete Amsterdam (2012), RAAAF (2013), TeamCS en Klaske Havik (2014), Bert Dirrix (2015) en Koen van Velsen (2016).
Zie ook het betreffende persbericht op Architectenweb.] - 12 oktober 2017 - BOX 1.732