Duivesteijn

Heel gebouwd Nederland een zee van identieke rijtjes huizen? Architect en stedenbouwer Carel Weeber vreest die ramp als de woningbouw niet wordt geliberaliseerd. Het vrijstaande huis moet weer de normale woonvorm worden, vindt hij. Daarvoor is in Nederland ruimte genoeg. "In mijn ideaal gaan de mensen naar een bouwwarenhuis, een soort Gamma, dat huisonderdelen in verschillende varieteiten verkoopt."

Nederland zal over tien jaar een miljoen woningen rijker zijn. Een groot deel hiervan zal worden gebouwd op Vinex-locaties, de plekken dichtbij grote steden die de overheid in de Vierde Nota Ruimtelijke Ordening Extra heeft aangewezen. Het aantal van 1.000.000 boezemt veel Nederlanders angst in, een angst die twee weken geleden werd aangewakkerd door de presentatie van de 'Nieuwe Kaart van Nederland' die, tot hij versleten is, de vloer siert van de foyer van het Nederlands Architectuurinstituut (NAi) in Rotterdam. Deze kaart, gemaakt op initiatief van minister De Boer van VROM om het debat over de toekomstige ruimtelijke ordening van Nederland te bevorderen, laat zien waar de komende acht jaar 2800 bouwprojecten zullen worden gerealiseerd. Alweer een aantal dat suggereert dat Nederland een groot verstedelijkt gebied aan het worden is.

In werkelijkheid is er weinig reden tot paniek, vindt Carel Weeber, architect en voorzitter van de Bond van Nederlandse Architecten (BNA). Het aantal van 2800 projecten betekent slechts een stuk of dertig per provincie per jaar, inclusief de landbouwgrond die tot parken en natuurgebieden wordt omgetoverd.

"Van de 34.000 vierkante kilometer land waaruit Nederland bestaat is niet meer dan 10 procent bebouwd, 3400 vierkante kilometer dus", zegt Weeber in een kamer van het Bouwkunde gebouw van de Technische Universiteit in Delft waar hij doceert. "De overheid wil de miljoen woningen in een dichtheid van 40 per hectare bouwen. Hiervoor is dan 250 vierkante kilometer nodig, dat is ongeveer O,7 procent van het oppervlak van Nederland. Dit betekent dat er zelfs genoeg ruimte is voor het bouwen in een lagere dichtheid. De miljoen woningen kunnen gemakkelijk in een dichtheid van 25 per hectare worden gebouwd, zodat de toekomstige bewoners allemaal een losstaand huis met een tuin eromheen kunnen hebben. Zo wil de Nederlander het liefst wonen, blijkt uit enquetes. Hiervoor is 400 vierkante kilometer nodig, ongeveer 1,2 procent van Nederland."

Maar dat is niet wat de overheid wil. Het uitgangspunt voor de bebouwing van de Vinex-locaties is de 'compacte stad', dat wil zeggen: nauwelijks losstaande huizen, maar veel rijtjeswoningen en hier en daar hoogbouw.

"Woningbouw is in Nederland nog steeds een staatszaak, al gebeurt het nu steeds meer in samenwerking met projectontwikkelaars. De meest voorkomende staats architectuur in Nederland is na 1960 het rijtjeshuis, een uitvinding van deze eeuw. In vroegere eeuwen werd dit bouwtype alleen gebruikt in hofjes voor bejaarden, maar in de twintigste eeuw is het het woningtype bij uitstek geworden in Nederland. Rijtjeshuizen kunnen niet door individuen worden gebouwd, maar worden alleen door woningbouw verenigingen en project ontwikkelaars aangeboden. Hun producten moeten bovendien voldoen aan allerlei wettelijke bepalingen en aan de eisen van de welstands commissies, die de ontwerpen vooral beoordelen op samenhang met de rest van de omgeving."

Stacaravans
"Dit soort woningbouw strookt helemaal niet met de liberalisering die zich overal in de samenleving voordoet en door de overheid zelfs wordt gepropageerd. Ad Geelhoed, de ambtelijke rechterhand van premier Kok, zei dezer dagen in een interview dat de belangrijkste taak van de overheid deregulering en het stimuleren van de markt is. Dat zie je dan ook op alle terreinen in de samenleving gebeuren, maar niet in de ruimtelijke ordening en de woningbouw. Het is in Nederland ommogelijk om te kiezen voor 'ondermaats wonen'. Er zijn veel mensen die meer waarde hechten aan eten, reizen of auto's dan aan wonen, maar onder een bepaalde inkomensgrens kan niemand zich onttrekken aan keurige woningen, compleet met subsidies. Tot welke absurditeiten dit leidt, bleek twee jaar geleden toen bejaarden in Ermelo niet in hun stacaravans mochten blijven wonen, hoewel ze dat erg graag wilden. Ze moesten terug in hun gesubsidieerde hokken. Het was deze gebeurtenis die me op andere gedachten bracht over de Nederlandse woningbouw."

Naar het begin

Top pagina