BOX - Archief juni/juli 2005

* Serpentine Gallery deze zomer van de hand van Siza

Oorspronkelijk was het de bedoeling dat het spectaculaire ontwerp van MVRDV voor het tijdelijke paviljoen van de Londense Serpentine Gallery deze zomer werd gerealiseerd, maar door nog onbekende problemen bij de voorbereiding is dat plan op de lange baan geschoven. Het actuele zomerpaviljoen is daarom dit jaar van de hand van de Portugese architecten Alvaro Siza en Eduardo Souto de Moura (zie foto's). Als een vreemd voorwereldlijk buideldier [Siza zelf zei: 'klaar om het oude Serpentine gebouw te verorberen...'] ligt de houten constructie met kunststof dakelementen in het Londense Hyde Park. Op veel van die dakelementen zitten door zonne-energie gevoede lampjes, die 's avonds zorgen voor een sprookjesachtige verlichting.

Het paviljoen in Hyde Park is tot en met 02 oktober toegankelijk voor het publiek van 10.00 uur 's morgens tot 18.00 's avonds, vrijdagavond tot 22.00 uur. Eerdere paviljoens werden ontworpen door Zaha Hadid, Toyo Ito, Oscar Niemeyer en Daniel Libeskind.
[Zie ook het eerdere BOX-bericht over MVRDV's Serpentineplan. We vonden ook de integrale tekst van een lezing die de Serpentine directeur Julia Peyton-Jones voor de RIBA over de zomerpaviljoens hield onder de titel 'Fast Forward Architecture'.] - 29 juli 2005 - BOX 1.108

* Herman Zeinstra ontwerpt nieuwe Frisiamuseum

De Amsterdamse architect Herman Zeinstra heeft - in een meervoudige competitie met vier architectenbureaus - met zijn bescheiden ontwerp voor het nieuwe gebouw voor het Frisiamuseum in Opmeer de opdracht voor de uitwerking verworven. Het huidige museumgebouw in Spanbroek huisvest een groeiende collectie magisch realistische schilderkunst die werd opgebouwd door de familie Scheringa, vooral bekend vanuit de financiele dienstverlening en de steun aan voetbalclub AZ.

Het nieuwe museumgebouw bestaat uit drie gebouwdelen die verbonden worden door een centrale as. Metselwerk, schone beton en gebogen daken zijn de elementen waarmee de vierkante zalen en de verbindende gangen worden begrensd. De van Zeinstra bekende eenvoud en precisie in opzet, materiaalgebruik en detaillering staan wat ons betreft garant voor een omgeving waarin de te exposeren schilderijen straks optimaal tot hun recht kunnen komen. Het museumgebouw zal in 2007 worden opgeleverd.
[Zie ook het eerdere BOX-bericht over de Houtprijs Architectuur 2003 voor Herman Zeinstra. Het is ons niet bekend wie de andere architectenbureaus in deze competitie waren en hoe de jury was samengesteld die de uiteindelijke keuze heeft gemaakt. Zie voor meer informatie ook de eigen website van het Frisiamuseum en de website van Atelier Zeinstra van der Pol.] - 23 juli 2005 - BOX 1.107/Frisia Museum

* Duizenden architecten bij elkaar in Istanbul

Vorige week was de BOX aanwezig bij het driejaarlijkse congres van de Union Internationale des Architectes [UIA - de wereldorganisatie van architecten] ditmaal in Istanbul. Deze bijzondere stad - oorspronkelijk Constantinopel geheten - ligt letterlijk op de grens tussen Europa en Azie en is op een serie heuvels gebouwd aan weerszijden van de Bosporus. In het Aziatische gedeelte bevindt zich een aantal van de mooiste moskeeen ter wereld, zoals de zogenaamde Blauwe moskee die hierboven en hieronder te zien is.

Het vierdaagse congres met meer dan 5000 deelnemers had als thema 'Celebration of cities - Grand Bazaar of Architectures' en liet wederom vele beroemde architecten als keynote speaker aan het woord. Zo maakten Mario Botta en Tadao Ando grote indruk met hun lezingen; de laatste kreeg tevens de UIA Gold Medal uitgereikt. Zijn stapsgewijs vertaalde verhaal werd zelfs humoristisch toen hij een foto van zijn hondje liet zien. Hij vertelde over het zoeken naar een passende architectennaam voor zijn huisdier en koos uiteindelijk voor een dode architect - Le Corbusier - omdat hij zich bezwaard voelde het beest een schop uit te delen onder het uitroepen van de naam van een nog levende collega...
In een kleine expositie van zijn werk in de foyers gaf hij op de lege schotten met een simpele viltstift nogmaals een toelichting op het ontwerp van enkele gebouwen, waaronder de beroemde 'Chapel with the Light' in Osaka [zie de gesigneerde tekening als inzet hieronder].

Ook de in Israel en Amerika werkende architect Moshe Safdie gaf een uitverkochte lezing [zie foto linksboven], waarin met name zijn gebouw voor het Yad Vashem museum diepe indruk maakte. Zoals tegenwoordig gebruikelijk wordt de spreker direct na zijn verhaal, als ware hij een popster, besprongen door handtekeningenjagers [zie foto rechtsboven]. Helaas kwam een aantal aangekondigde sprekers om onverklaarbare redenen niet opdagen, zoals onder meer Dominique Perrault en Rem Koolhaas.

Tussen de lezingen door was er gelukkig voldoende gelegenheid om de stad te bekijken. Wij beperkten ons tot de historische gebouwen, zoals de Aya Sofia [zie foto's links- en rechtsboven] en de allermooiste van alle, de schitterende Suleyman moskee [zie foto's direct hierboven].
Het congres werd gevolgd door een driedaagse UIA-assembly [zie foto's hieronder], waarin delegaties uit ongeveer 100 landen vergaderden over de werkprogramma's van UIA en tot slot de bestuurders voor de komende drie jaar werden gekozen. Na de Braziliaan Jaime Lerner is de uit Mauritius afkomstige architect Gaetan Siew de nieuwe UIA-president, gesecondeerd door de Catalaanse architect Jordi Farrando als nieuwe secretaris generaal.

Vergelijkbaar met IOC-vergaderingen werd er druk gelobbied door de steden Durban en Tokyo in de strijd om de locatie voor het UIA-Congres in 2011; uiteindelijk werd Tokyo gekozen.
Het komende congres wordt in 2008 in Turijn gehouden en concentreert zich dan in en rond het door Renzo Piano verbouwde Lingotto-complex.
[Zie ook het eerdere BOX-bericht met het verslag van het UIA-Congres in 2002 in Berlijn.] - 16 juli 2005 - BOX 1.106

* Mobiel museum reist door Nederland

Afgelopen vrijdag opende op de Neude in Utrecht het Pleinmuseum. Pleinmuseum is een mobiel, flexibel tentoonstellingspaviljoen dat deze zomer langs zeven Nederlandse steden reist. Het betreft een architectonisch object van 14 meter lang en 6 meter hoog, opgebouwd uit frames van aluminium buizen die zijn bespannen met wit projectiedoek. In iedere stad staat het paviljoen een week lang op een centraal gelegen plein. In die week presenteert Pleinmuseum elke avond een werk van een andere kunstenaar, dat speciaal voor deze installatie is ontworpen.

Overdag blijft het paviljoen gesloten en staat de vorm symbool voor het klassieke, traditionele museummodel van de witte kubus. Na zonsondergang opent het paviljoen zich hydraulisch, waardoor een dynamische, architectonische installatie vrijkomt die de ruimte royaal omarmt. De witte muren worden projectievlakken die telkens - als de huid van een kameleon - een ander uiterlijk aannemen. Zo wordt Pleinmuseum een eigentijds podium voor visuele communicatie, een platform waar kunstenaars en ontwerpers kunnen communiceren met een breed publiek. Pleinmuseum is een project van ontwerper Rene van Engelenburg. Hij stelt hiermee een nieuw concept voor: een open, flexibel museum dat laagdrempelig is en vanzelfsprekend deel uitmaakt van de stedelijke omgeving. Met dit project biedt Rene van Engelenburg een alternatief voor het klassieke museum, waarbij kunst en kunstenaars worden afgeschermd van de buitenwereld.
[Na een reis langs onder meer Rotterdam, Groningen en Middelburg eindigt de toernee in september op het Museumplein in Amsterdam. De deelnemende kunstenaars zijn Driessens/Verstappen, Bea de Visser, Peter Missotten, P. Struycken, Piet Rogie, Merlijn Twaalfhoven en Martijn Engelbregt. Zie verder de eigen website van het Pleinmuseum.] - 29 juni 2005 - BOX 1.105

* Grote prijsvraag voor jonge (en oudere) architecten

Afgelopen week is de vierde editie van de Bouwfonds MAB Ontwerpprijsvraag van start gegaan. Dit keer met een zeer concreet thema, de starterswoning. Teams van jonge architecten - ditmaal aangevuld met een oudere collega voor inbreng van de nodige ervaring - wordt gevraagd "een marktgericht woonconcept voor jonge stedelingen te bedenken, dat gewild, doelmatig, efficient en betaalbaar is. [...] Voor de organisatie van de prijsvraag is een samenwerking met de gemeente Den Haag aangegaan, waarbinnen de gemeente een prijsvraaglocatie ter beschikking stelt. Den Haag wil een dynamische stad zijn die ook de jonge stedeling aantrekt, bindt en blijft boeien. Daarmee is Den Haag een perfecte locatie voor SMART START".
De competitie gaat in twee ronden. De eerste ronde is een openbare ideeenprijsvraag. Uit de inzendingen worden drie teams genomineerd voor deelname aan de tweede ronde waarin wordt gevraagd hun concept uit te werken. Eerste prijs: 15.000 Euro. Jury: Jeltje van Nieuwenhoven, Maarten Schmitt, Peik Stuyling, Rien de Ruiter, Wouter van Stiphout, Karin Laglas, Ruurd Gietema, Fred Schoorl en Cilian Terwindt. Tijdschema: inschrijven voor 20 Euro per team, inleveren voor 1 september 2005, 29 september uitslag.
[Alle informatie is te vinden op de speciaal ingerichte website van de prijsvraag.] - 25 juni 2005 - BOX 1.104

* Architectuur en auto in NL en daarbuiten

Aanstaande zondag viert het genootschap Architectura et Amicitia [A et A] in het kader van 150-jarig jubileum een dag voor architecten en bijzondere auto's rond de Van Nellefabriek in Rotterdam. Reden voor de BOX om eens te kijken naar die bijzondere relatie. Autofabrikanten begrepen al langer dat architectuur en marketing goed samengaan, getuige de recente projecten in het buitenland. Op de foto's boven is het nieuwe centrale gebouw van BMW Leipzig te zien, ontworpen door Zaha Hadid.
En van onze vaderlandse architecten direct hieronder links het nieuwe Mercedes Benz Museum van Ben van Berkel en rechts de Porschevestiging van de hand van Cepezed, beide in Stuttgart. Helemaal beneden twee projecten van Foster and Partners, links het Technology Centre van MacLaren dat zojuist de Building of the Year in Engeland won en rechts het Renault distributiecentrum in Swindon uit 1982.
In de Times Online vonden we tot besluit nog een recent beschouwend artikel over auto's en architectuur.

[De AetA autoshow bij de Van Nellefabriek begint morgen om 11.30 uur met aansluitend een lunch en lezingen van o.a. Wouter van Stiphout.] - 18 juni 2005 - BOX 1.103/ANN

* Eerste steen concertzaal Kempe Thill in Raiding

Afgelopen week werd de eerste steen gelegd voor de bouw van een concertzaal [zie foto's van maquette en interieur] in de Oostenrijkse stad Raiding naar ontwerp van het jonge Rotterdamse bureau Atelier Kempe Thill. De opdracht werd in de onderhandelingen na een tweede plaats in de toenmalige competitie verworven. Het Franz List Zentrum is vooral bestemd voor kamermuziek en biedt plaats aan 600 toeschouwers. Het gebouw bestaat uit een rechthoekige en doosvormige zaal met daaromheen een ring met voorzieningen en de entree. Het eenvoudige en glasheldere complex bevat enkele bouwtechnische snufjes, zoals hout/betonvloeren en een serie enorme gegoten kunststoframen.

[Zie ook het eerdere bericht op ArchiNed over het verkrijgen van deze eerste Oostenrijkse bouwopdracht door Kempe Thill. Tevens zal de Maaskant Prijs voor jonge architecten later dit jaar aan het bureau worden uitgereikt.] - 13 juni 2005 - BOX 1.102/BauNetz

* Kleurrijk stadion van Herzog de Meuron in Muenchen

Afgelopen week werd de Allianz Arena, het nieuwe voetbalstadion in Muenchen van de hand van de Zwitserse architecten Jaques Herzog en Pierre de Meuron officieel geopend. De inwijding vond plaats op twee afzonderlijke avonden, eentje voor de fans van Bayern Muenchen met de clubkleur rood en daarna een avond voor de fans van Muenchen 1860, met blauw als hoofdkleur. De transparante kunststof-gevelelementen zijn voorzien van een ingebouwde lijnverlichting die met gekleurde filters en spiegels in staat is het stadion een geheel blauwe of rode kleur - of combinaties daarvan ook met gewoon 'wit' licht - te geven. Het stadion zal tevens een prominente rol spelen bij het komende WK voetbal in 2006.

[Zie ook de eigen website van het stadion. Herzog de Meuron hebben nog geen eigen website, maar een belangrijk deel van hun werk wordt gepresenteerd een speciale site van het Walker Art Centre in Minneapolis - Minnesota USA.] - 06 juni 2005 - BOX 1.101

* Wiel Arets sprak in Utrecht over eigen werk

Afgelopen maandagavond gaf architect Wiel Arets een lezing in de Lutherse Kerk in Utrecht, georganiseerd door het lokale architectuurcentrum Aorta. Martin Groenesteijn doet verslag:
"Afkomst en familiebanden lijken voor ontwerpers de ideale aftrap voor een verhaal te zijn; ooit hoorden we Ardiaan Geuze spreken over zijn opa en zijn dochter, Francine Houben over haar woonplaatsen en ook in de Haagse lezingenreeks "Aan tafel met..." uit 2004 komt dit onderwerp prominent voor. Arets begon de avond met een verhaal over zijn vader (die typograaf was) en zijn moeder (mode ontwerpster) om daarna over te stappen op ontwerpen voor sieraden en gebruiksvoorwerpen waar hij momenteel aan werkt. Interessant daaraan is vooral dat hij niet met de geeigende materialen als zilver en goud werkt, maar met plastic en kunstglas en de resultaten die dat oplevert zijn bijzonder. Die parallel kun je ook doortrekken naar zijn gebouwen, waarin hij zoekt naar nieuwe materialen die dan samen met een fabrikant (bijv. Dupont) worden doorontwikkeld voor een specifieke toepassing, zoals in dit geval de bijzondere bekleding van de meubels in de Universiteitsbibliotheek Utrecht (UBU) of de winkel voor D&G in de Stokstraat te Maastricht.

Naast een aantal bekende prijsvragen en gebouwen liet Arets ook veel nieuw werk zien, gerelateerd aan het thema "pass trough" waaronder het AAM (Amsterdam Art Metropole) een museum zo groot als het Stedelijk, maar dan gesitueerd aan de zuidas. Arets spreekt van "a virological architecture", over een architectuur die als een positief virus onzichtbaar en onvoorspelbaar sociale veranderingen in de stad teweegbrengt. Voor het denken over de stad betekent dit, dat men afziet van hetstreven naar de perfecte stad maar juist werkt aan "onperfecte perfectie, aan onvolmaakte volmaaktheid... Het gaat erom ruimte te scheppen voor het onvoorspelbare en de stad spanning te laten krijgen; niet dat het gebeurt, maar dat het kan gebeuren". De meer theoretische aspecten van zijn werk bleven in deze lezing verder echter onbesproken.
Bij het in aanbouw zijnde ontwerp voor zes woonblokken (het EMV-project) in Madrid stond hij langer stil, vooral vanwege de sociale aspecten van dit plan, waarin de buitenruimte de belangrijkste rol heeft gekregen. Typerend is hoe hij daar tegelijkertijd aansluiting lijkt te zoeken bij zowel de lokale als de mondiale architectuur. Na ruim anderhalf uur eindigt het gepassioneerde verhaal bijna onvermijdelijk met de UBU [zie foto's]. Arets blijkt als spreker een stuk minder hermetisch te zijn dan zijn gebouwen op het eerste oog lijken."
- 03 juni 2005 - BOX 1.100

Berichten uit de voorgaande maanden in het

* Archief-overzicht.