Juryrapport 2008
Onderstaand het korte verslag van de jury, bestaande uit TU-docent Machiel van Dorst, NRC Handelsblad-redacteur Bernard Hulsman en architect Robert Winkel:
"De trend van 2008 kun je verwoorden in drie woorden: duurzaamheid, duurzaamheid en nog eens duurzaamheid. Dit thema steekt werkelijk met kop en schouders uit boven alle andere die in het kader van deze prijs werden genoemd. En het ging dan niet alleen om energie, het blijkt dat de meeste bureaus bezig zijn met het ontwikkelen van een diepergaande en eigen visie op duurzaamheid. Andere thema's die de jury opmerkte waren het 'voortschrijdend inzicht' ofwel hoe leer je bewust van het eigen oeuvre, het meer centraal stellen van de mens en de gebruiker bij de ontwikkeling van gebouwen en tenslotte bleken de bureaus veel aandacht te geven aan innovatie, detaillering en het ambacht. Hier en daar vond de jury dat het materiaal in het ontwerpproces zelfs wat teveel centraal gesteld werd.
Dan de categorie-prijzen:
Categorie Large
Cepezed uit Delft.
Zij kozen de thema's 'integraal proces en product', 'duurzaamheid' en beschreven de bijdrage aan het vak via de recent toegekende en belangrijke prijzen zoals de BNA Kubus voor hun gehele oeuvre.
De jury vindt Cepezed vooral een knap en high-tech architectenbureau. Ze realiseren al tientallen jaren op hoogwaardige wijze innovatieve gebouwen met veel aandacht voor het detail en het maken, met toepassing van slechts een beperkt aantal materialen zoals staal en glas. Bakstenen zul je in hun werk dan ook niet snel tegenkomen. Ze wellicht zijn minder met het huidige tijdsgewricht bezig en doen tussen de regels door soms alsof ze thema's als duurzaamheid zelf hebben uitgevonden.
Faro architecten uit Lisserbroek en Zutphen.
Zij kozen naast 'duurzaamheid' ook 'identiteit' als thema en lichtten hun specifieke bijdrage aan de Nederlandse architectuur toe aan de hand van de door hun ontwikkelde 'smaaktest' voor leken en professionals.
De jury constateerde bij Faro een mooie verbreding van het begrip duurzaamheid, onder meer in de richting van de woonomgeving en het landschap, maar door de nadruk op de presentatie van hun smaaktest bleven andere aspecten van hun werk misschien wat onderbelicht. De jury had wel meer willen weten van 'eeuwige schoonheid' als duurzaamheid. Kortom, veel lof voor de smaaktest, maar het gebruik van de uitkomsten soms ook als legitimatie van keuzes in het eigen werk riep bij de jury toch vragen op.
Rudy Uytenhaak Architectenbureau uit Amsterdam.
Zij kozen naast 'duurzaamheid' voor de 'optimalisering van onderwijscondities' als thema en beschreef de bijdrage van het bureau aan het vak vooral aan de hand van hun werk en de publicaties over 'dichtheid'.
De jury ziet een breed architectenbureau dat actief is op vele fronten en dat in het gerealiseerde werk aandacht geeft aan alle schaalniveaus. Vanuit de bijzondere concepten, via de innovatieve inzet van bouwtechnieken, tot en met de hier en daar zelf ontwikkelde bouwmaterialen. Uytenhaak maakt al sinds jaar en dag veel werk van duurzaamheid. In het ontwerp van de in aanbouw zijnde grote onderwijsgebouwen en vooral bij de twee nieuwe Nederlandse ambassades in Jordanië en Australië is dat op een steeds hoger niveau te zien. Tenslotte heeft de jury bewondering voor de intensieve studie naar verdichting en prijst de vasthoudendheid van de architect om het debat daarover ook op het politieke niveau aan te zwengelen.
De jury besloot dan ook om de categorieprijs voor grote architectenbureaus toe te kennen aan Rudy Uytenhaak.
Categorie Medium
Onix Architecten uit Groningen en Helsingborg in Zweden.
Zij kozen voor de bijzondere trefwoorden 'oneigentijds' en 'gastvrijheid' en beschreven hun bijdrage aan het architectenvak onder de titel 'Making the road by doing it'
Hoewel de jury hoge verwachtingen had naar aanleiding van hun inzending, viel de presentatie op de jurydag in Wassenaar toch een beetje tegen. De opzet leidde tot een chronologisch overzicht van het eigen werk, waarbij hun eigenzinnige opvattingen, zoals onder meer verwoord in de tien dogmaregels, maar zijdelings aan bod kwamen. Hoewel ze er prachtige resultaten mee hebben bereikt, viel ook op dat er een misschien wat overdreven aandacht bleek voor dat ene bouwmateriaal: hout. Kortom een minder geïnspireerde presentatie, denkelijk ook wel een beetje negatief beïnvloed door de grote fysieke afstand tussen de gesprekspartners. We hadden achteraf het gevoel dat het bureau eigenlijk veel interessanter is dan wat ze deze dag lieten zien.
Architectenbureau Paul de Ruiter uit Amsterdam.
Hij koos voor de thema's 'het gebouw als energiebron' en 'geïnspireerde samenwerking'. Zijn bijdrage aan het vak beschreef hij onder de titel "Voor een duurzame wereld".
Dit bureau is werkelijk een van de pioniers als het gaat om duurzaamheid. Al vanaf de start van zijn promotie in 1992 werkt de Ruiter stapsgewijs en consequent aan een steeds duurzamer wordend oeuvre. En juist vanwege die inmiddels grote kennis en vaardigheden krijgt hij steeds meer twijfels over de actuele duurzaamheids mode. In het gesprek viel de jury vooral zijn open houding op ten aanzien van het onderwerp. Hij bleek in staat om op een sympathieke wijze ook zijn eigen twijfel ten opzichte van eerder werk te kunnen bespreken en liet zo zien hoe je vooral ook van de ontwikkeling in je eigen werk kunt leren.
En hij werkt gewoon door aan de verbreding van duurzaamheid en probeert voorbij het energieneutrale bouwen te geraken en uit te komen bij ontwerpen en gebouwen waarin ook de mens nog centraler komt te staan, met daarbij een brede rol voor de architect.
Architectenbureau Marlies Rohmer uit Amsterdam.
Zij koos voor de thema's 'ambacht' en 'scholen' en bespreekt haar bijdrage aan de architectuur onder de titel 'vitale stadswijken'.
Ze bracht samen met haar directeur Floris Hund de jury een aanstekelijk geëngageerde presentatie. Vanuit een minder bovengeschikte rol voor het thema duurzaamheid geeft ze veel aandacht aan de manier waarop gebouwen ook gemeenschappen kunnen organiseren. Natuurlijk heeft de jury twijfels of de gebouwde resultaten ook altijd zo werken, maar het architectonische werk maakte tevens grote indruk in de doorwerking van de gevels met het zoeken naar nieuwe vormen van reliëf en ornament.
Veel lof dus voor haar bijzondere aandacht voor de gebruikers en bijvoorbeeld de 'weg van huis naar school' en de andere inmiddels gebundelde gezichtspunten in haar boek "Bouwen voor the Next Generation".
Hoewel de jury tot laat twijfelde wie van de twee laatstgenoemde architectenbureaus de categorieprijs moest krijgen, besloot zij - mede door de bredere aanpak en het sociale engagement - de prijs voor middelgrote bureaus toe te kennen aan Marlies Rohmer.
Categorie Small
Geusebroek Stefanova Architectenbureau uit Amsterdam.
Zij kozen de thema's 'cultuurhistorische continuïteit' en wederom 'duurzaamheid'. De bijdrage aan het vak ligt wat hen betreft in hun (her-)interpretatie van de Hollandse Renaissance.
In hun inzending en in hun presentatie aan de jury hebben ze alles wat ze wilden zeggen opgehangen aan één Amsterdams binnenstedelijk project, genaamd 'de Monnik'. Op bescheiden wijze hebben ze met de middelen van vandaag daar een nieuw woonmilieu geschapen, dat op een weldadige manier de bestaande sfeer van de binnenstad opnieuw uitstraalt. De jury vindt dat de meerwaarde van de context beslist van deze tijd is, echter bij de theoretische onderbouwing van hun keuzes en interpretaties konden wel kanttekeningen worden geplaatst. Hoezo renaissance? Toch overheerst bewondering voor het getoonde werk van een zo klein samenwerkingsverband, dat ook nog is samengesteld uit zulke verschillende - Nederlandse en Slavische - achtergronden.
JagerJanssen Architecten uit Rotterdam.
Zij kozen voor de trefwoorden 'abstraheren' en 'concretiseren' en beschreven hun bijdrage aan de vakgemeenschap onder de kop 'Dialoog'.
De jury is onder de indruk dat deze jonge architecten in zo'n korte tijd al zoveel voor elkaar hebben gekregen, en vindt het in het algemeen dapper om in deze tijd een architectenbureau te beginnen. Ze waren overigens de enigen die een presentatie zonder beelden van eigen werk hadden voorbereid. Ze konden zich zo concentreren op het gesprek met de jury over hun eigenzinnige aanpak, met onder meer de maximale inzet van het communicatiemiddel internet en het verkrijgen van een officieel gecertificeerde status voor hun bureauproces.
Het al gerealiseerde werk toont eveneens eenvoudig, logisch en consequent. De jury heeft tenslotte bewondering voor de wijze waarop ze hun - vaak traditioneel denkende - opdrachtgevers aan de hand meenamen in hun architectonische visie en oplossingen.
Het is voor de jury dan ook een genoegen om de categorieprijs voor kleine bureaus toe te kennen aan JagerJanssen Architecten!
Publieksprijs
Tot besluit de door Architectenweb georganiseerde publieksprijs. Binnen een week werd de nieuwsbrief 20.167 keer geopend, het bijbehorende nieuwsbericht werd 5.683 keer gelezen en er werden in totaal 1.382 unieke stemmen via internet uitgebracht.
De stemverdeling was als volgt:
Geusebroek Stefanova - 3,5 %
Marlies Rohmer - 4,3 %
Cepezed - 7 %
Rudy Uytenhaak - 8,9 %
Onix - 13,3 %
Faro - 16,6 %
Paul de Ruiter - 17,9 %
Met als onbetwiste winnaar het architectenbureau JagerJanssen Architecten met meer dan een kwart, te weten 28,3 % van de uitgebrachte stemmen.
Architect van het Jaar 2008
De hoofdprijs heeft de jury bestemd voor een van die drie al geprezen categoriewinnaars. Alles afwegende heeft de jury besloten die hoofdprijs, samen met het daaraan gekoppelde geldbedrag van 5.000,- euro toe te kennen aan degene die door de breedte en diepgang van het werk, en door de bijdrage aan het architectenvak, dit jaar met kop en schouders boven de anderen uitsteekt.
Dames en heren, de 'Alcoa Architect van het Jaar prijs 2008' gaat naar ...
Rudy Uytenhaak."
Rotterdam 29 november 2008
De juryleden Machiel van Dorst - TU Delft
Bernard Hulsman - NRC Handelsblad
Robert Winkel - Mei Architecten
De 24 inzenders in dit seizoen 2008 waren:
Categorie Large: Cepezed, DP6 Architectuur, Faro Architecten, Feekes en Colijn Architectuur, GroupA, Rudy Uytenhaak Architectenbureau en De Zwarte Hond,
Medium: Archipel Ontwerpers, BIQ Stadsontwerp, Jeanne Dekkers Architectuur, GDA Bauke Tuinstra Doeke van Wieren Architecten, JSA Jeroen Schipper Architecten, Atelier Kempe Thill Architects and Planners, Architectenbureau Marlies Rohmer, Next Architects, Onix Architecten, Architectenbureau Paul de Ruiter en Tangram Architekten,
Small: DeLeeuwVanZanten, Geusebroek Stefanova Architecten, Architektenburo Groenesteijn, Hans Moor Architects, Isis Architectuur en JagerJanssen Architecten.
