* Paul de Ruiter wint Dedalo prijs in Italie

Architectenbureau Paul de Ruiter uit Amsterdam en opdrachtgevers de familie Deys hebben de speciale Dedalo Minosse International Prize gewonnen. Deze prijs wordt uitgeloofd voor een opdrachtgever, die er door samen te werken met de architect in geslaagd is een waardevol gebouw te realiseren. Het betreft hier een speciale prijs van het Italian Institute of Design and Disability. Door slimme architectonische oplossingen en het toepassen van domotica is het mogelijk geworden dat de reeds gepensioneerde opdrachtgevers tot op hoge leeftijd zelfstandig kunnen blijven wonen in deze villa in Rhenen [zie foto boven]. De woonfuncties zijn georganiseerd rond het centrale inpandige zwembad [zie foto onder] dat er voor zorgt dat de bewoners fit kunnen blijven.

[De prijsuitreiking vond op 12 december 2002 plaats in Vicenza, Italie, de expositie is nog tot 9 maart 2003 te zien in de Basilica Palladiana aldaar.] - 29 januari 2002 - BOX 893/Paul de Ruiter

* Inschrijving open voor Hout architectuurprijs 2003

Met de Hout architectuurprijs worden bouwprojecten bekroond waarin de eigenschappen van hout op voorbeeldige wijze zijn benut. De omvang van het project is niet maatgevend, wel de vormgeving en de juiste toepassing van het materiaal. Voorwaarde is dat het project in gebruik is of wordt genomen tussen 1 oktober 2001 en 1 juli 2003. De beoordeling vindt plaats aan de hand van alle aspecten die bij een project aan de orde kunnen komen, zoals ontwerp, constructie, uitvoering, detaillering enzovoorts. De Houtarchitectuurprijs kent de volgende categorieen: Woningbouw - Utiliteitsbouw - Restauratie / renovatie - Overige.
De criteria voor de Hout architectuurprijs zijn als volgt: het project dient zich in Nederland te bevinden; de architect behoeft niet de Nederlandse nationaliteit te hebben; de Houtarchitectuurprijs wordt uitgereikt aan de architect. De jury voor de prijs staat onder voozitterschap van Architect Prof. Hans Ruyssenaars.
[De foto laat een van de winnaars van de vorige editie uit 2001 zien, een multifunctionele schuur naar ontwerp van het Groningse bureau Onix.] - 27 januari 2002 - BOX 892/Centrum Hout

* Scholenbouwprijs onder meer voor Marlies Rohmer

Onderwijsminister Maria van der Hoeven [zie foto] heeft op 23 januari de Scholenbouwprijs 2002 uitgereikt voor schoolgebouwen die de afgelopen twee jaar gerealiseerd zijn. Bij het primair onderwijs ging de prijs naar de openbare Daltonschool De Vijver [zie onderstaande foto's boven] in Den Haag van architecte Marlies Rohmer [zie foto linksonder]. Scholengemeenschap De Lingeborgh in Geldermalsen van Kristinsson architecten won de prijs in de categorie voortgezet onderwijs. De vernieuwingsprijs werd uitgereikt aan het Bredero College in Amsterdam naar ontwerp van Dick van Gameren van de Architectengroep. Hertzberger's Montessorischool De Eilanden, eveneens in Amsterdam, ontving een eervolle vermelding. Een onafhankelijke deskundige jury nomineerde negen projecten uit 130 aanmeldingen en koos hieruit de winnende projecten.

De uitreiking van de Scholenbouwprijs 2002 vond plaats in samenhang met een architectuursymposium van de Stichting Architecten Research Onderwijs [Staro] over de kwaliteit van onderwijshuisvesting in relatie tot de visie van de opdrachtgever. De visie van de opdrachtgever blijkt in de praktijk een essentiële factor te zijn als het gaat om de kwaliteit van een schoolgebouw. Tijdens het symposium werden deze drie thema's belicht door de architecten Hans van Beek, Kees Willems en Daan Josee. Tevens prestenteerde de Staro een handzaam boekje over de kosten van schoolgebouwen en was er op de Nationale Onderwijs Tentoonstelling een grote expositie van architectenbureaus die actief zijn in de scholenbouw [zie foto rechtsonder].
[Zie ook de website van de Scholenbouwprijs.] - 24 januari 2002 - BOX 891/BNA

* Wat zeggen de politieke partijen over Wonen?

Met de verkiezingen van aanstaande woensdag voor de deur hebben we na het thema Cultuur (zie hieronder) eens gekeken wat de verschillende politieke partijen hebben gezegd in hun respectievelijke verkiezingsprogramma's over het thema Wonen.
PvdA: De PvdA wil dat er voor iedereen goede woonruimte beschikbaar is. Momenteel is het voor veel mensen erg moeilijk om een geschikte en betaalbare woning te vinden. De woningbouw is vertraagd, de vraag neemt toe, mensen stromen niet door, mensen die voor het eerst een huis willen kopen ('starters') kunnen zich geen huis veroorloven en hele wijken verloederen. Deze nieuwe woningnood is een groot probleem, dat met grote snelheid moet worden aangepakt. Daarbij is speciale aandacht nodig voor woningen voor senioren en jongeren.
VVD: Woonruimte is schaars. En vanuit het oeroude vraag-en-aanbodmechanisme staat schaars gelijk aan duur. De VVD wil dit doorbreken. Door zoveel ruimte voor woningbouw te scheppen dat er concurrentie ontstaat.Nu is het nog zo dat je je handen mag dichtknijpen als je na jarenlang punten sparen een huurwoning krijgt toegewezen. Of dat je een gat in de lucht mag springen als je naam uit de hoed wordt getrokken bij de inloting voor een betaalbaar koopwoningproject. Dit zou precies andersom moeten: woningaanbieders zouden naar uw gunst moeten dingen. En wat de VVD betreft zou dit eerder gestuurd moeten worden door gemeenten en provincies dan centraal vanuit de rijksoverheid in Den Haag. Waarbij met name plattelandsgemeenten meer vrijheid krijgen om huizen te bouwen voor hun inwoners. En er in het algemeen meer kavels moeten komen om individuele woonwensen te realiseren.
CDA: Meer nieuwe (koop)woningen en gevarieerder woningbestand. Bij renovatie en herstructurering van de naoorlogse wijken wordt de eenzijdigheid doorbroken en de gewenste woonkwaliteit bereikt door het aanbod van koopwoningen in het middensegment fors uit te breiden. Tenminste 25% van de woningen moet bestaan uit koopwoningen in het middensegment. Dit kan mede bereikt worden door de verkoop van huurwoningen te stimuleren. Wel blijft er een kernvoorraad aan betaalbare huurwoningen over. Bij uitbreidingslocaties wordt in de verstedelijkingscontracten opgenomen dat 15% van de te bouwen woningen, huurwoningen zijn die bestemd zijn voor de lagere inkomens, waaronder starters en jonge gezinnen. De kleinere gemeenten (tot ca. 40.000 inwoners) wordt het mogelijk gemaakt om voldoende woningbouw te plegen voor de opvang van de eigen bevolkingsgroei, tenzij dit ten koste gaat van natuurgebieden en waardevolle landschappen.
D66: Meer en gevarieerder aanbod van woningen en minder bouwvoorschriften verlagen koopprijzen en verminderen de wachtlijsten voor huurwoningen. D66 wil eenvoudiger regels om nieuwe huizen sneller te kunnen bouwen. Subsidies en maatregelen die de huizen- en huurprijzen verhogen wil D66 tegengaan. Wij willen de hypotheekrente-aftrek uitsluitend herbezien in het kader van een algehele belastinghervorming. De fiscale behandeling van wonen wil D66 de komende jaren doorlichten, maar mensen mogen er niet op achteruit gaan. Wij willen een betrouwbare overheid. D66 wil bewoners tijdig bij de ontwikkeling van nieuwbouwwoningen betrekken en sneller scholen, winkels en openbaar vervoer realiseren. D66 wil meer zeggenschap voor huurders over beheer en onderhoud van hun woningen. In oude en nieuwe wijken maken we ruimte en geld vrij voor groen in de buurt.
Groen Links: De enorme prijsstijgingen op de woningmarkt maken een andere woning voor veel mensen onbereikbaar. GroenLinks wil de kloof tussen kopen en huren verkleinen. Deels kan dit door de verkoop van huurwoningen aan de huurders. Ook nieuwe vormen die een mix van koop en huur zijn, kunnen hierbij helpen. Verkoop en sloop van huurwoningen moeten echter geen doel op zich zijn, maar goed worden afgewogen afhankelijk van de lokale en regionale situatie. Huurders moeten meer vrijheid krijgen. Betuttelende voorschriften die bv. klussen ontmoedigen, worden geschrapt. Zij krijgen meer zeggenschap bij onderhoud en renovatie. GroenLinks wil verder de hypotheekrente-aftrek omvormen zodat deze rechtvaardiger wordt. Op dit moment profiteren mensen met hoge inkomens veel meer van deze aftrek dan mensen met lagere inkomens. Dat wil GroenLinks rechttrekken.
SP: Leefbaar en betaalbaar wonen. Leefbare buurten en wijken vereisen een evenwichtige opbouw en voldoende groen, winkels, postkantoren, buurthuizen. Huivesting dient voor iedereen betaalbaar te zijn. Daarom verdwijnt de automatische huurverhoging en wordt de huursubsidie verbeterd. De hypotheekrenteaftrek blijft gegarandeerd tot 225.000 euro (495.000 gulden), daarboven verdwijnt hij. De overheid neemt weer de regie bij de ruimtelijke ordening, gaat grondspeculatie tegen en kiest voor een socialere grondpolitiek. Er komt een belasting op waardestijging van grond door overheidsinvesteringen.
LPF: De steden moeten aantrekkelijk blijven om in te werken en te wonen. Daarvoor is een evenwichtige samenstelling van de bevolking in de wijken noodzakelijk. De steden mogen niet gedomineerd worden door niet-westerse culturen. Dat ondermijnt de democratie in de toekomst. De LPF wil er alles aan doen om de situatie voor starters op de woningmarkt te verbeteren. Een koophuis is voor velen inmiddels niet meer bereikbaar en voor huurwoningen zijn er ellenlange wachtlijsten. Daarom moet de woningbouwproductie fors omhoog, onder andere door minder ingewikkelde regelgeving. Zowel in de koop- als de huursector is bevordering van de doorstroming essentieel, door middel van nieuwbouw en gerichte wetgeving. Ook moet misbruik van sociale huurwoningen krachtig worden bestreden. Om een te eenzijdige bevolkingssamenstelling in de grote steden tegen te gaan, streeft de LPF naar een veel gevarieerder woningaanbod. Om te voorkomen dat het verkeer straks volledig vastloopt, dienen wonen en werken zoveel mogelijk gebundeld te worden, daar waar mogelijk gecombineerd te worden met behulp van ICT-oplossingen.
- 21 januari 2002 - BOX 890

* Wat zeggen de politieke partijen over Cultuur?

Met de verkiezingen van aanstaande woensdag voor de deur hebben we eens gekeken wat de verschillende politieke partijen over Cultuur hebben gezegd in hun respectievelijke verkiezingsprogramma's. Op de site van NRC Handelsblad vonden we ze keurig naar partij uitgesplitst:
PvdA: Structurele verhoging van het cultuurbudget tot 1% van de netto-rijksuitgaven. Vierjaarlijkse cultuurnota wordt vervangen door meer permanente beoordeling, bijvoorbeeld per sector. Alle instellingen moeten in de kleurrijke samenleving staan, en worden mede afgerekend op de mate waarin ze nieuwe publieksgroepen bereiken. Rijksmusea zijn langer en flexibeler open, en zijn een dag per week gratis toegankelijk. Cultuur staat in het PvdA-programma op een lijn met sport: 'cultuur en sport verhogen de kwaliteit van de samenleving.'
VVD: Het cultuurbudget krijgt een financiele impuls van 100 miljoen gulden (euro?!). Veel cultuur gedijt prima zonder subsidie, maar bij met name onorthodoxe projecten volstaat marktwerking niet. Kwaliteit is het belangrijkste criterium bij beoordeling subsidieaanvragen door deskundigen, politici beperken zich tot een marginale toetsing. De rol van de overheid dient tot een minimum te worden beperkt.
CDA: Subsidies voor culturele instellingen worden minder vanuit Den Haag, en meer per regio of provincie georganiseerd. Meer aandacht voor het culturele voorzieningenniveau in de regio. Huidige aanbodfinanciering moet op termijn worden omgezet in vraaggestuurde financiering: de overheid betaalt pas mee als er al andere, bijvoorbeeld particuliere, financiering geregeld is. Nederland en Vlaanderen bewaken en versterken het eigen culturele erfgoed in Europa, waaronder de Nederlandse taal.
D66: Structurele verhoging van het cultuurbudget tot 1% van de rijksuitgaven. Koppelsubsidies moeten financiering van cultuur door particulieren en bedrijven stimuleren. Meer aandacht voor behoud van cultureel erfgoed: monumenten, archieven, archeologie. Musea krijgen ruimere openingstijden, en gratis toegang voor jongeren tot 21 jaar. Vrijplaatsen voor startende kunstenaars in de grote steden. De vaste boekenprijs moet behouden blijven.
Groen Links: Verhoging van het cultuurbudget tot tenminste 1% van de rijksuitgaven. Extra geld gaat naar (ver)spreiding van het professionele cultuuraanbod, kunsteducatie en kunst in de publieke ruimte. Vierjaarlijkse subsidiering wordt vervangen door variabele termijnen. De Raad voor Cultuur wordt losgekoppeld van het ministerie van OC&W, de Tweede Kamer wordt de belangrijkste opdrachtgever. Meer aandacht voor amateurkunst, kleinschalige kunst en broedplaatsen voor experimentele kunst.
SP: Verhoging van het cultuurbudget tot minimaal 1% van de rijksbegroting. Zo kan overheid tegengas bieden aan oprukkende macht van de commercie en verschraling van het cultuuraanbod. Onderscheid tussen professionele en amateuristische kunstbeoefening speelt bij subsidiering geen rol. Jongeren krijgen een gratis museumjaarkaart, op zaterdag zijn alle musea voor iedereen gratis toegankelijk. Kunstenaars mogen naast volledige bijstandsuitkering maximaal 25% van dat inkomen bijverdienen met verkoop kunst.
LPF: De culturele vorming en ontwikkeling van de Nederlandse burger is evenals het behoud van de bestaande cultuur in al zijn vormen van groot belang. LPF is echter van mening dat subsidiering van culturele ontwikkeling met grote terughoudendheid zal moeten geschieden. Hier zal sprake moeten zijn van het profijtbeginsel en is sponsoring op zijn plaats.
- 20 januari 2002 - BOX 889/NRC

* Architectuur critici 'voor vak en volk' bij ArCAm

We hadden er ons veel van voorgesteld, van de gisterenavond door ArCAm georganiseerde discussie in het A'damse debatcentrum 'de Balie' over de Nederlandse architectuurkritiek. Een goed gevulde zaal, inleidingen van kunsthistoricus Dirk Baalman [werkzaam bij welstandsorganisatie 'het Oversticht' - foto links], Wiek Röling [architect, oud-criticus en oud-hoogleraar - foto midden] en Roemer van Toorn [hoofd Theorie van het Berlage instituut - foto rechts] en een flitsend debat met de compleet aanwezige groep NL critici onder leiding van Aart Oxenaar [directeur AvB A'dam]...

Baalman gaf een overzicht van de historische ontwikkeling van de kritiek met onder meer een korte vergelijking van de opvolgende gebouwen voor de Amsterdamse Koopmansbeurs en oude beelden over de 'Bouwkunst van alledag' van de hand van Van Embden. Hij vond dat de criticus tot taak heeft: 'de wereld zo te beschrijven dat ie er anders uit gaat zien' voor de lezer.
Wiek Röling was gevraagd om de afgelopen veertig jaar voor zijn rekening te nemen als een 'opa die vertelt' en hij kwam via allerlei sappige annekdotes ['toen ik een keer achter Granpre Moliere in de zaal zat, dacht ik, ik hoef nu alleen maar even mijn handen om dat nekkie te leggen...'] tot de stelling dat de lezers een 'meetlat' nodig hebben waarlangs de criticus de besproken of beschreven gebouwde producten behoort leggen. Er was veel meer polemiek in die tijden en zelf nam hij als criticus dan ook geen enkel blad voor de mond.
Roemer van Toorn kwam met het statement: 'kritiek=propaganda' en spaarde zichzelf en zijn collega's vervolgens niet. Meewerken aan boeken van bureaus en tegelijkertijd in periodieken pretenderen distantie te behouden ten opzichte van datzelfde werk kon toch eigenlijk niet... Hij beschreef de vele rollen van de criticus: ghostwriter, launcher, ambassadeur, informant, onderzoeker, journalist en collaborateur en eindigde met een oproep tot het wederom innemen van een echte onafhankelijke positie en zelfs tot een 'nieuwe ethiek'.

Vervolgens kwamen de op het podium en eerste rijen gezeten uitgenodigde critici, opdrachtgevers en architecten onder leiding van de modererende Oxenaar aan het woord. In volgorde van opkomst gaven ze commentaar: Hans Ibelings, Umberto Barbieri ['het gaat om het stellen van de juiste vragen'], Max van Rooy, Ole Bouman ['ik beschrijf geen gebouwen meer, maar zoek vanuit mijn visie op de wereld de architectuur die dat kan illustreren'], Herman Hertzberger ['ik heb juist behoefte aan het gesprek met de criticus, maar ze komen nooit bij me'], Rudy Uytenhaak, Janny Rodermond ['wat ik hier hoor heb ik allemaal al eens eerder gehoord'], een AT5 tv-redacteur, Piet Vollaard, Heero Meindertsma, Izak Salomons, Peter Karstkarel ['ik ben de bemiddelaar voor mijn regionale lezers en wil absoluut geen contact met de architect'], Koos Bosma, Nan Raab, Han Michel, Jaap Huisman, Dirk van den Heuvel en Paul van Meurs.
Helaas bleef een deel van de genodigden zwijgen, want het werd zo een keurig en beleefd gesprek onder vakgenoten; iedereen was aardig voor elkaar - alleen Ole en Roemer sneerden een beetje over en weer - en de criteria van de criticus kwamen nauwelijks aan de orde. Oxenaar besloot met de constatering dat de criticus bestaat, dat hij/zij een rol heeft en dat ze misschien op zoek moeten naar nieuwe rollen, gaap, gaap. Niemand stond op om te roepen zoals wijlen Hans Berger dat zo mooi kon: 'Graafland... houd je kop, ik word gek...!'
Max van Rooy plaatste wellicht nog de meest wijze opmerking door een vergelijking te maken met de opinieweekbladen: 'die noemen we nu gewoon weekbladen want ze bevatten geen opinies meer.'
[Aan de vooravond van de discussie brachten onze collega's van ArchiNed - denk aan onze eigen TOP 40 - een aardig overzicht van de meest genoemde critici op het Internet. Enigszins verrast vonden we onszelf van de BOX daar terug op de 26e plaats...
Zie verder het uitgebreide verslag van de discussie van ArCAm zelf - hier te downloaden als MS Word-document.] - 16 januari 2002 - BOX 888

* 5 Winnaars Emerging Architecture ar+d 2002

In het decembernummer van het internationale tijdschrift Architectural Review wordt traditioneel de uitslag van de prijsvraag voor gerealiseerd werk van jonge architecten tot 45 jaar 'Emerging Architecture' gepresenteerd. Dit jaar werden door de jury, bestaande uit Stefan Behnisch, Margret Hardardottir van Studio Granda, Rick Joy, Carme Pinos, Hin Tan en AR-redacteur Peter Davey vijf winnaars en een groot aantal eervolle vermeldingen uitgedeeld.

Bovenstaand de vijf winnaars: linksboven een prachtige garage annex opslaggebouwtje voor potten honing van Marlon Blackwell in Californie USA, middenboven een woning van Sean Godsell in Victoria Australie, rechtsboven de memorial Bridge in Rijeka Kroatie van architectenbureau 3LHD, linksonder een 'kerkhof voor de onbekenden' in Hiroshima Japan van Archipro Architects en tenslotte rechtsonder de inrichting van een expositieruimte op de UIA in Berlijn van J. Mayer H. Architects.
[Zie ook de BOX-berichten over de winnaars 2001 en winnaars 2000 .] - 13 januari 2002 - BOX 887/ar+d

* Project on the City op tv: Koolhaas in Lagos

Aanstaande zondagavond [22.45u - 23.35u] zendt de VPRO-televisie in de serie een DOKWERK een documentaire uit over Rem Koolhaas in Lagos Nigeria van de hand van Bregtje van der Haak. Lagos is een van de steden die Koolhaas samen met zijn studenten van Harvard onderzoekt in het kader van het omvattende 'Project on the City'. Met name de bijzondere en razendsnelle ontwikkeling van Lagos, uitgroeiend tot 24 miljoen inwoners en zo tot de 3e stad in de wereld, krijgt aandacht. Koolhaas probeert structuren te vinden in de chaotische kant van die ontwikkeling. Een van zijn opmerkingen daarover: 'Ik dacht eerlijk gezegd dat Lagos deprimerend zou zijn, maar de stad is krachtig, inspirerend en brutaal'. Een pikante bijkomstigheid is dat Rem tijdens zijn verblijf in Nigeria een ernstige ziekte opliep die hem een tijdje uit de running heeft gehouden.
[De documentaire ging in premiere op het Amsterdamse IDFA, eind vorig jaar. Zie ook de zojuist geopende website van OMA/AMO, het internationale werkverband dat door Koolhaas wordt geleid. De beta-versie draait nog op proef, onze Mac heeft er helaas nog problemen mee...] - 10 januari 2002 - BOX 886/VPRO

* Eerste paal voor nieuwe Meerpaal in Dronten

Morgen 10 januari wordt in Dronten de eerste paal geslagen voor de vernieuwing van het beroemde complex 'de Meerpaal', oorspronkelijk ontworpen door architect Frank van Klingeren [1919-1999]. Uit het persbericht: 'Ingrijpen van toenmalig rijksbouwmeester Wytze Patijn leidde in 2000 tot het uitschrijven van een meervoudige opdracht die gewonnen werd door Atelier PRO. In hun voorstel werd de Meerpaal voor sloop behoed.
De bijzondere plaatjes van de glazen doos in de nog lege Flevopolder worden door Atelier PRO [hier het architectenduo Hans van Beek en Gerard Smit - red.] niet teruggehaald. Wel bleek het mogelijk de Meerpaalformule uit de jaren 60 te revitaliseren tot een bruikbaar multifunctioneel complex.

De doos van oorspronkelijk architect Van Klingeren blijft zichtbaar en het eivormige volume komt weer los in de ruimte te staan. Zo krijgt zijn gedachtegoed een plaats in de geheel nieuwe lay out van de Meerpaal. De inwoners van Dronten krijgen een nieuwe Meerpaal met nieuwe functies zoals een bibliotheek, muziekschool, jongeren- en seniorenruimtes en een vernieuwd theater met congres- en horecafuncties. Dit alles is gesitueerd rond een overdekt stadsplein, in de oorspronklijke glazen doos. Deze bindende ruimte maakt dat de functies niet naast elkaar functioneren maar met elkaar. Aan de zijde van het Redeplein is de bestaande bebouwing gesloopt waardoor de nieuwe Meerpaal zich opent naar het stadsplein, dat in het verlengde ligt van het overdekte plein.'
[Zie ook de websites van de Meerpaal, van architectenbureau Atelier PRO en de ooit op ArchiNed gestarte actie tot behoud van het gebouw.] - 09 januari 2003 - BOX 885

* TOP 100 'aller tijden' van de vier NL-tijdschriften

We hadden nog een dagje over om een speciale telling te verrichten: van de zes tot nu toe verschenen TOP 40-lijsten [van de jaren 1997 tot en met 2002] hebben we de scores per bureau verzameld, opgeteld en ondergebracht in een nieuwe totaal-lijst. Onderstaand daarvan de eerste 20. Zie voor de complete TOP100-lijst de aparte BOX-pagina.

[Zie ook de AW TOP 40 -jaargangen 1997 . 1998 . 1999 . 2000 . 2001 . 2002] - 03 januari 2003 - BOX 884

Berichten uit de voorgaande maanden in het

* Archief-overzicht.

* * *

© 1997-2003. Copyright ArchitectenWerk.